Doolhof van re-integratie

Arbeidscoach

De begrippen arbeidscoach, jobcoach en re-integratiecoach zijn niet eenduidig gedefinieerd en worden door elkaar gebruikt. De term arbeidscoach wordt vaak gebruikt door coaches met een arbeidsdeskundige achtergrond. De term jobcoach is wat breder en wordt algemener gebruikt. Een re-integratiecoach is vaak in dienst van een re-integratiebureau. In alle gevallen gaat het om een coachende rol. Het zijn allemaal geen beschermde beroepstitels, iedereen mag zich zo noemen. Zie ook onder re-integratiecoach.

Arbeids­deskundige

Arbeidsdeskundigen werken bij het UWV, grote werkgevers, arbodiensten, verzekeringsmaatschappijen of als zelfstandige. In het algemeen is het de rol van de arbeidsdeskundige om te beoordelen welke functies voor iemand met bepaalde medische beperkingen nog passend zijn, al of niet met bepaalde aanpassingen. 

Ze hebben voor hun beoordeling een lijst van medische beperkingen en mogelijkheden nodig: het zogenaamde inzetbaarheidsprofiel (IZP). Soms wordt dit ook wel de functionele mogelijkheden lijst (FML) genoemd. Deze wordt door een bedrijfs- of verzekeringsarts opgesteld.

In het kader van de wet Poortwachter moet een gecertificeerde arbeidsdeskundige worden ingezet. Daarmee is zijn of haar deskundigheid en onafhankelijkheid gewaarborgd.

In de eerste twee jaar van ziekte, moet bij onvoldoende vooruitgang in de terugkeer in het eigen werk door de werkgever een arbeidsdeskundige worden ingehuurd. De arbeidsdeskundige onderzoekt of de werknemer, al dan niet gedeeltelijk, zijn eigen werk kan blijven doen. Als dat niet kan, wordt er gekeken of dat ander werk bij de eigen werkgever passend is, of dat de werkgever hem moet begeleiden naar passend werk bij een andere werkgever.

De conclusie kan ook zijn dat er geen arbeidsmogelijkheden meer zijn. Dan is het advies om bij het UWV een aanvraag te doen voor een volledige arbeidsongeschiktheidsuitkering. De arbeidsdeskundigen van het UWV beoordelen het recht op een ziekte-/of arbeidsongeschiktheidsuitkering in het kader van de Ziektewet of de WIA.

Arbo-arts

De term arbo-arts wordt door arbodiensten vaak gebruikt als algemene aanduiding voor artsen die ingezet worden voor de begeleiding van werknemers tijdens ziekte en re-integratie. Het kan gaan om een gekwalificeerde bedrijfsarts, maar vaak gaat het om een basisarts, die zich na het artsexamen niet verder heeft gespecialiseerd (zoals een bedrijfsarts, huisarts of medisch specialist). De benaming arbo-arts is geen beschermde titel, elke arts mag zich zo noemen. 

Arbo-artsen mogen alleen onder toezicht (supervisie) van een bedrijfsarts hetzelfde werk doen als bedrijfsartsen. Aan die supervisie worden eisen en voorwaarden gesteld. Een arbo-arts mag niet doorverwijzen naar een specialist. Je mag te allen tijde vragen om contact met de superviserende bedrijfsarts. 

Je hebt het recht om een second opinion bij een onafhankelijke bedrijfsarts te vragen als je het niet eens bent met het oordeel of advies van een arbo-arts / bedrijfsarts.

Arbodienst

Een arbodienst is een private (commerciële) instelling die werkgevers en werknemers helpt bij het opstellen en uitvoeren van hun arbeidsomstandigheden- en verzuimbeleid. De wettelijke arbo-verplichtingen, komend vanuit de zogenaamde Arbowet, vereisen een specifieke deskundigheid waar de werkgever meestal niet over beschikt. Grote bedrijven hebben soms een interne arbodienst binnen de eigen organisatie ingericht.

De werkgever is verplicht zich bij ziekteverzuim en re-integratiebegeleiding te laten bijstaan door een gecertificeerde bedrijfsarts (of een niet-gecertificeerde arbo-arts onder supervisie van een gecertificeerde bedrijfsarts).

Vanwege het groeiende tekort aan gecertificeerde bedrijfsartsen worden steeds meer niet-gecertificeerde artsen ingezet en worden sinds kort ook zogenaamde praktijkondersteuners bedrijfsarts (POB) ingezet. Daarbij speelt ook mee dat arbo-artsen en POB-ers goedkoper zijn.

De Arbowet verplicht de werkgever om zich te laten bijstaan door een aantal arbo-deskundigen, in ieder geval door een bedrijfsarts, maar zo nodig ook een veiligheidskundige, een arbeidshygiënist en een arbeids- en organisatiedeskundige. Een gecertificeerde arbodienst heeft al deze disciplines in huis en adviseert de werkgever en de medezeggenschap (ondernemingsraad) op het gebied van: arbeidsomstandigheden en het voorkomen van risico’s voor gezondheid, veiligheid en welzijn door het werk en beoordeelt of de verplichte risico-inventarisatie en -valuatie (RI&E) volledig en correct is.

Bedrijfsarts

Een bedrijfsarts is een arts die na zijn artsexamen de vierjarige specialisatie arbeids- en bedrijfsgeneeskunde heeft gedaan en in het register van medisch specialisten is ingeschreven. De titel bedrijfsarts is beschermd.

Een bedrijfsarts is het deskundige aanspreekpunt voor de werknemer, de werkgever en de medezeggenschapsraad (OR) over alles wat met werk en gezondheid te maken heeft. Bijvoorbeeld als je bang bent dat je werk gezondheidsklachten kan veroorzaken. Of als je door ziekte niet kunt werken.

Werkgevers zijn verplicht om bij ziekte die langer dan 6 weken duurt een bedrijfsarts in te schakelen. De werkgever draagt ook de kosten daarvan, tenzij hij een verzekering voor ziekte/arbeidsongeschiktheid van werknemers heeft afgesloten. In dat geval regelt de verzekeringsmaatschappij het inzetten van een re-integratiebureau en een bedrijfsarts.

Een bedrijfsarts is een strikt neutrale en onafhankelijke professional. Daarvoor zijn allerlei waarborgen in de wet- en regelgeving ingebouwd. Zo is de onafhankelijkheid gewaarborgd in het zogenaamde professioneel statuut van de bedrijfsarts, is het medisch tuchtrecht van toepassing en moet de bedrijfsarts voldoen aan zeer strikte privacywetgeving.

Om te kunnen rekenen op deskundigheid en onafhankelijkheid is het belangrijk om zeker te weten dat je te maken hebt met een geregistreerde bedrijfsarts en niet om een arbo-arts (zie daar) of om een praktijkondersteuner Bedrijfsarts (POB).

De bedrijfsarts mag de werkgever alleen berichten als de werkgever zelf in het kader van begeleiding bij ziekte advies heeft gevraagd. De bedrijfsarts mag NOOIT medische informatie aan de werkgever of andere partijen geven. Hij heeft net zo goed een medisch beroepsgeheim als de huisarts of medisch specialist. Wel mag en moet hij zijn advies en oordeel over (de mate van) arbeidsgeschiktheid geven als daarom wordt gevraagd.

In het kader van de wet Poortwachter en de WIA is de bedrijfsarts verplicht medische informatie te geven aan de medisch adviseur / verzekeringsarts van het UWV, voor zover die deze informatie nodig heeft voor het vervullen van zijn wettelijke rol.

Als je het niet eens bent met het oordeel of advies van de bedrijfsarts, is geregeld dat je, op kosten van de werkgever, een second opinion bij een onafhankelijke bedrijfsarts kunt vragen.

Als werknemer heb je ook recht op vrije toegang tot een preventief spreekuurconsult met de bedrijfsarts, zonder dat je werkgever daarvan op de hoogte hoeft te zijn. Dat betekent dat je volgens de wet te allen tijde recht hebt op een (door de werkgever betaald) consult bij de bedrijfsarts, ook zonder medeweten van de werkgever. En ook zonder dat je ziek of ziekgemeld bent.

Bedrijfsartsen werken bij arbodiensten en re-integratiebureaus. Grote bedrijven hebben vaak zelf een interne arbodienst met bedrijfsartsen. In toenemende mate zijn bedrijfsartsen ook als zelfstandige werkzaam en kunnen dan door een arbodienst, re-integratiebureau of rechtstreeks door een werkgever worden ingehuurd.

De rol van de bedrijfsarts in het kader van re-integratie bij ziekte is vastgelegd in de wet Verbeterde Poortwachter. Binnen 6 weken na ziekmelding moet de bedrijfsarts de medische situatie en belemmeringen voor werk in kaart brengen en een zogenaamde probleemanalyse opstellen met een advies over de verdere aanpak van de re-integratie en wat daarbij nodig is (denk aan aanpassing van taken, werkplek en werktijden, maar ook aan onderzoek, behandeling en begeleiding).

Zo lang betrokkene niet volledig aan het werk is, moet de bedrijfsarts regelmatig de ontwikkelingen in de medische toestand, de behandelingen en de re-integratie in het werk volgen en adviseren over de veranderde mogelijkheden.

Hij kan adviseren om een arbeidsdeskundig onderzoek in te laten stellen om na te gaan of het eigen werk nog passend is en of het met bepaalde aanpassingen misschien passend te maken is. Is dat niet het geval dan kan de arbeidsdeskundige adviseren over eventueel ander passend werk bij de eigen werkgever of hij kan tot de conclusie komen dat de re-integratie gericht moet worden op ander werk bij en andere werkgever (zogenaamde re-integratie 2e spoor).De bedrijfsarts is daarbij gebonden aan de regels van de wet Poortwachter en aan de regels van de eigen beroepsgroep die onafhankelijkheid waarborgen.

De bedrijfsarts stelt voor het arbeidsdeskundig onderzoek een zogenaamd inzetbaarheidsprofiel op (IZP, vergelijkbaar met de FML van de verzekeringsarts van het UWV. In het inzetbaarheidsprofiel wordt duidelijk wat betrokken op medische gronden niet meer kan en wel nog voor arbeidsmogelijkheden heeft. In de regel adviseert hij in ieder geval na een jaar ziekte om en arbeidsdeskundig onderzoekt doen en stelt dan dus een IZP op.

Als het onverhoopt niet lukt om binnen twee jaar volledig te re-integreren dan komt de aanvraag voor de WIA om de hoek kijken. Voor de aanvraag moet het zogenaamde re-integratieverslag (RIV) met alle in de loop van de twee jaar verplichte documenten worden opgesteld. De bedrijfsarts dient daar dan zijn medische rapportage en een zogenaamd actueel oordeel over de beperkingen en mogelijkheden aan toe te voegen.

Casemanager

Een casemanager of procesbegeleider begeleidt en bewaakt het gehele proces rondom re-integratie van een werknemer. Een werkgever is in het kader van de wet Verbeterde Poortwachter verplicht om in overleg met de werknemer een procesbegeleider aan te wijzen als het verzuim langer dan 8 weken duurt.

In veel gevallen wordt ervoor gekozen om de rol door de directe leidinggevende uit te laten voeren (met praktische ondersteuning van de afdeling HR / P&O). Grote bedrijven hebben soms iemand in dienst die deze rol voor alle zieke werknemers vervult. Bij kleine bedrijven worden vaak casemanagers van een re-integratiebureau ingezet. Er zijn ook arbodiensten die op verzoek van de werkgever casemanagers leveren.

Vaak hebben kleine werkgevers een verzekering afgesloten voor de loondoorbetaling aan zieke werknemers. De verzekering schakelt dan een re-integratiebureau in om ervoor te zorgen dat alles gedaan wordt om aan de wet te voldoen en de zieke werknemer weer zo snel mogelijk aan het werk te krijgen.

Casemanagers houden met name de wettelijke termijnen van de wet Poortwachter in de gaten rondom een re-integratietraject. Komt het tot een WIA-beoordeling na twee jaar ziekte dan beoordeelt het UWV allereerst of de werkgever de termijnen en verplichtingen van de wet Poortwachter heeft gevolgd. Is dat niet het geval dan zal het UWV een zogenaamde loonsanctie opleggen aan de werkgever. Dat betekent dat het UWV de WIA-aanvraag niet in behandeling neemt en de werkgever nog langer het loon moet blijven doorbetalen. Vaak voor een termijn van een jaar of zoveel korter hij alsnog aan alle verplichtingen heeft voldaan.

Een casemanager mag geen vragen stellen over de gezondheid of medische informatie vragen. Door de branchevereniging van arbodiensten en re-integratiebedrijven is een werkwijzer opgesteld met regels voor het functioneren van casemanagers.

Inzetbaarheids­coach

Een inzetbaarheidscoach ondersteunt de werkgever als het gaat om een effectieve aanpak van uitval en inzetbaarheid van medewerkers. De inzetbaarheidscoach heeft daarover contact met de werkgever, werknemer en bedrijfsarts. De inzetbaarheidscoach mag nooit gezondheidsklachten bespreken of vragen naar medische informatie. Diens rol is te helpen bij het vinden van praktische oplossingen niet-medische aard. Daarbij gaat het vooral om het maximaal benutten van de arbeidsmogelijkheden van een medewerker met medische beperkingen in passend werk en andere faciliteiten die daarbij kunnen helpen. De inzetbaarheidscoach heeft, net als de werkgever, geen toegang tot medische informatie.

Procesbegeleider

Een procesbegeleider (of casemanager) begeleidt en bewaakt het gehele proces rondom re-integratie van een werknemer. Een werkgever is in het kader van de wet Verbeterde Poortwachter verplicht om in overleg met de werknemer een procesbegeleider aan te wijzen als het verzuim langer dan 8 weken duurt.

Re-integratiebureau (of -bedrijf)

Re-integratiebureaus verzorgen verschillende re-integratiediensten voor onder andere particulieren, werkgevers, gemeenten en het UWV. Voorbeelden van deze diensten zijn; re-integratie bij ziekte in eerste- dan wel tweede spoor, jobcoaching en arbeidsdeskundig onderzoek.

Re-integratiebureaus zijn er in allerlei soorten en maten en hun dienstenpakket kan zeer verschillen en zeker de wijze waarop die diensten worden uitgevoerd. Ze zijn aan weinig regels gebonden en ze variëren van deskundig en integer tot ‘beunhazen’.

Heel algemeen gezegd helpt een re-integratiebureau of -bedrijf werkzoekenden bij het opnieuw vinden van werk en ondersteunt het de werkgever bij het re-integratieproces van een (al dan niet zieke) werknemer. Daarbij is het nakomen van wettelijke verplichtingen een belangrijk aandachtspunt. Soms lijkt dat in de praktijk het belangrijkste doel en niet het zorgvuldig en effectief begeleiden van de werkzoekende.

In het kader van re-integratie van zieke werknemers worden re-integratiebureaus vaak door verzekeraars ingezet, die (in het algemeen kleine) werkgevers verzekeren voor de loondoorbetalingsplicht. Ze zetten in dat kader casemanagers in.

Verder zetten ze in het kader van re-integratie bij ziekte re-integratiecoaches in (ook wel aangeduid als jobcoach of arbeidscoach) om mensen te begeleiden bij het vinden van passend werk als ze niet terug kunnen in het eigen werk.

Re-integratiecoach

De begrippen re-integratiecoach, arbeidscoach en jobcoach zijn niet eenduidig gedefinieerd en worden door elkaar gebruikt. Een re-integratiecoach is vaak in dienst van een re-integratiebureau. De term arbeidscoach wordt vaak gebruikt door coaches met een arbeidsdeskundige achtergrond. De term jobcoach is wat breder en wordt algemener gebruikt. Het zijn allemaal geen beschermde beroepstitels. Zie ook arbeidscoach.

Verzekeringsarts UWV

Deze verzekeringsarts is in dienst van het UWV (Uitvoeringsinstituut Werknemers-Verzekeringen). Zoals de naam al zegt voert het UWV de werknemersverzekeringen uit, te weten de Werkeloosheidswet, de Ziektewet en de arbeidsongeschiktheidswet (WIA, Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen).

Als een zieke werknemer een beroep doet op een uitkering van de Ziektewet of WIA, beoordeelt de verzekeringsarts van het UWV in hoeverre er sprake is van lichamelijke en psychische beperkingen als gevolg van ziekten of een aandoening en wat de resterende mogelijkheden zijn om toch te functioneren in werk. Dit wordt ook wel belastbaarheid genoemd.

De arts beoordeelt of er binnen de wettelijke regels medisch gezien nog sprake is van arbeidsmogelijkheden en als dat het geval is, stelt hij/zij op basis van zijn onderzoek een zogenaamde Functionele Mogelijkheden Lijst (FML) op. De arbeidsdeskundige van het UWV beoordeelt dan volgens de regels van de wet of er theoretisch passende functies bij de opgestelde FML te vinden zijn en hoeveel betrokkenen daarmee nog zou kunnen verdienen. Die zogenaamde verdiencapaciteit bepaalt het arbeidsongeschiktheidspercentage. Dat percentage is dus geen medisch, maar een arbeidsdeskundig oordeel.

De verzekeringsarts behandelt niet, maar hij moet wel bij zijn beoordeling betrekken of er voldoende en adequate behandeling heeft plaats gevonden of dat er nog behandelmogelijkheden zijn die niet voldoende benut zijn.

Als basis voor zijn onderzoek beschikt de verzekeringsarts altijd over een medische rapportage van de bedrijfsarts. Soms heeft de verzekeringsarts behoefte aan aanvullende medische informatie en hij vraagt hij om jouw toestemming om deze informatie op te vragen bij je huisarts of behandelend specialist of om met hen te overleggen. Dat mag hij alleen als jij daarvoor (schriftelijk) toestemming geeft. In bijzondere gevallen kan de verzekeringsarts ook zelf aanvullend medisch onderzoek laten doen in de vorm van een medisch expertise onderzoek.

De verzekeringsarts is deskundig op het gebied van arbeid en gezondheid. Hiervoor heeft hij/zij na het artsexamen een aanvullende specialisatie van vier jaar gevolgd. De titel verzekeringsarts is beschermd.

Ziektewetarts UWV

Een ziektewetarts UWV is in dienst van het UWV (Uitvoeringsinstituut Werknemers-Verzekeringen). Zoals de naam al zegt voert het UWV de werknemersverzekeringen uit, te weten de Werkeloosheidswet, de Ziektewet en de arbeidsongeschiktheidswet (WIA, Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen). 
 
De term ziektewetarts komt uit de 'volksmond'. Het betreft eigenlijk een verzekeringsarts. Een verzekeringsarts kan ofwel worden ingezet voor beoordeling van de arbeidsongeschiktheid in het kader van de WIA of als 'begeleidend arts (zoals anders de bedrijfsarts bij iemand die nog een werkgever heeft) tijdens de ziektewetperiode. In het laatste geval wordt wel de term ziektewetarts gehanteerd, maar het betreft dus geen officiële titel.